Elk jaar wordt in de donkere dagen in Amsterdam het Amsterdam Light Festival georganiseerd. Een verzameling fraai verlichte ‘licht-objecten’ die zich het beste laten zien vanaf het water. Eerlijk gezegd vond ik het ook dit jaar weer een beetje tegenvallen. Maar het zit de organisatie dan ook niet mee. Er is blijkbaar geldgebrek, maar misschien ook wel een gebrek aan inspiratie bij de licht-kunstenaars. Want sommige objecten hadden we in eerdere jaren ook al eens gezien, alleen liggen ze nu op andere plaatsten. Maar het minste wat je als organisatie toch kan doen is het licht aanzetten van die ‘licht-objecten’. Want sommige objecten in mijn buurt blijven ook in de avond aardedonker. Daardoor komt dit ‘festival’ eerlijk gezegd niet in de búúrt van wat Eindhoven elk jaar in november met zijn Glow neerzet. Maar ik kon het toch niet laten om er weer een serietje van te maken. Gelukkig waren er ook objecten te zien die het hele jaar door in de schijnwerpers staan, zodat de stad er in deze donkere lock-down dagen toch nog wel een beetje leuk uitziet. Kijk maar op:
De onverwachte ontmoeting met de voormalige veevoederfabriek in Den Bosch, was blijkbaar zó de moeite waard dat het voorgenomen tochtje over de secundaire wegen terug naar Amsterdam te laat een aanvang had genomen. En dat is in december altijd een risico, vooral op zo’n grijze dag als vrijdag, als de schemering al voor vieren begint. Maar de indruk van dit gebied komt eigenlijk het best tot zijn recht bij dit grijze weer. De secundaire wegen daar waren eigenlijk vooral tertiair: smal en modderig. Verder weinig verkeer op de weg, je kreeg zelfs de indruk dat er eigenlijk nauwelijks mensen woonden. Zelfs niet in de dorpjes die we bezochten, en waarvan ik van sommige zelfs nog nooit had gehoord, laat staan dat ik er ooit ben geweest. Om er een paar te noemen, misschien wel ter opfrissing van de geografische kennis: Bokhoven, Hedikhuizen, Bern, Nederhemert-Zuid, Wijk en Aalburg, Veen en Brakel.
Opvallend verder dat ze ook hier de plaatsnamen in twee ‘talen’ vermelden. Ze deden het altijd al in Friesland. Maar dat heeft dan ook een aparte taal. En dan mogen we nog blij zijn dat ze voor de niet-Friezen de naam er in het Nederlands bij zetten, zodat wij ook nog weten waar we eigenlijk zijn. Later is het verschijnsel opgedoken in Limburg en nu hier ook ineens. Elke vierkante meter een eigen taal, bij wijze van spreken. Illustratief voor de sterke binding van de bewoners met hun eigen plaats. Jammer dat we het tochtje halverwege moesten afbreken omdat het te donker werd. In de zomer maar eens terugkomen, maar dan op de fiets. Deze donkere-dagen-indruk staat op:
Vrijdagochtend moest ik even met de auto heen en weer voor een dingetje naar Eindhoven. Waarom dan van de nood geen deugd maken om er op de terugweg een foto-safari van te maken? De koe bij de horens gevat, René was zo aardig om met de trein naar Den Bosch te komen en het plan was verder om via secundaire wegen terug naar Amsterdam te rijden. Weer eens even wat anders dan Amsterdam en omgeving. Maar het liep een beetje anders. Want al op de eerste kilometer in Den Bosch stuitten we op het vroegere fabriekscomplex van de firma Koudijs aan de Dieze en zijn daar een hele tijd blijven hangen. Van oudsher een meelfabriek, later een veevoederfabriek. In 2014 is het gesloten en het complex heeft eerst een aantal jaren staan wegroesten.
Maar onlangs is besloten om het complex ‘terug te geven aan de stad’ en het een middelpunt te laten zijn voor tal van kleinschalige commerciële en culturele activiteiten. Eigenlijk zijn dat soort complexen in die fase nog het mooist, vind ik. Nog niet helemaal aangeharkt, zoals het over tien of twintig jaar ongetwijfeld zal zijn. En ook niet helemaal aan het lot overgelaten, zoals het er in 2014 moet hebben uitgezien. Maar nu nog een aarzelend begin van kleinschalige activiteiten. De mensen die we daar troffen konden in elk geval heel enthousiast vertellen wat ze er van plan zijn en hoe het er in de toekomst moet gaan uitzien. Alle reden om over vijf jaar nog maar eens te komen kijken. Als het nog niet helemáál is aangeharkt en het grote geld nog geen bezit heeft genomen van het complex. De stand van vandaag staat op:
In oktober heb ik een ‘compactje’ gekocht. Dat is het koosnaampje dat ik mijn nieuwe Canon SX70HS gegeven heb. Gekocht dankzij het ongelukje met mijn ‘echte Canon’, die zes weken in reparatie zou zijn en ik niet die hele tijd ‘camera-loos’ door het leven wilde gaan. Dat compactje kan natuurlijk niet wat mijn echte Canon kan. Zo heeft het minder geavanceerde sluitertijden, diafragma-openingen en ISO-waarden. Verder een kleinere sensor, waardoor het dus bij wat minder licht buiten meteen wat korrelige foto’s geeft. Het is dus eigenlijk een mooi-weer camera. Daarentegen heeft het wel een extreem goed optisch zoom-bereik, beter dan ik met mijn echte Canon en 18-400 lens kan bereiken. Het wandelingetje langs het Oosterdok van vorige week woensdag is dan ook aangegrepen om daar eens wat mee te experimenteren.
Op een aantal momenten zijn (bij zonnig weer) op hetzelfde moment en op dezelfde plaats drie foto’s gemaakt met wisselend zoom-bereik. Ik vond het resultaat min of meer zoals verwacht. Je kunt inderdaad heel ver kijken en dan nog veel details onderscheiden. Wel moet je oppassen wanneer je uit de hand fotografeert, want er kan bewegingsonscherpte ontstaan. Je moet dan wat steun zoeken bij een lantarenpaal of een hekje. Of nog beter een statief(je). Bij goed licht vond ik de korreligheid meevallen, maar aan het eind van die dag in december, als het tegen vieren al schemerig gaat worden, kan je dat compactje beter thuis laten. Het resultaat is samengevat in zeven series van drie. Daarvan zes series bij het Oosterdok en omgeving plus nog eentje van Gran Canaria vorige maand. Kijk maar wat je er zelf van vindt:
Een rondje Oosterdok: een ideaal wandelingetje vanuit huis als je een half uurtje over hebt. Vergeleken met pakweg twintig jaar geleden is het aanzicht er enorm veranderd. Aan de noordoever is er nu de bibliotheek, het conservatorium en het hoofdkantoor van Booking.com. Plus nog 42 nieuwe hoofdprijs-appartementen, met mooi uitzicht over de Prins Hendrikkade en als je hoog genoeg woont over de hele binnenstad. “Is dit jouw nieuwe uitzicht?”, vragen de ronkende borden aan de oever. Een teken dat het met de verkoop ervan nog niet zo storm loopt. Ik moet trouwens nog steeds wennen aan dat getutoyeer, vooral richting degenen die de niet geringe vierkantemeter-prijs neertellen voor die optrekjes.
Aan de oostkant is er het NEMO met het Scheepvaartmuseum en aan de westkant het Centraal Station. Het Chinese bootrestaurant ligt daar al sinds mensenheugenis als een baken in zee tussen al dat nieuws. Ok, er staan nog wat bouwketen en een verdwaalde bouwkraan, maar in grote lijnen is het nu wel zo’n beetje af. Een A-locatie is het dus geworden, zeker als je bekijkt hoe het er twintig jaar geleden uitzag. En dat alles in bijna één oogopslag. Ideaal voor een kort wandelingetje, want er is dus veel te zien. Een iets langer wandelingetje als je dat alles nog even in je wilt opnemen. En voor de toekomst wilt vastleggen hoe het er in het dok en omgeving aan het eind van 2021 ook al weer uitzag. Deze stand van zaken staat op:
Naar Berlijn kun je het makkelijkst met de trein. Dat dachten we tenminste. Maar de spoorlijn via Hengelo is niet bepaald een voorbeeld van hoe het moet met het treinverkeer in Europa. Maar liefst 15 tussenstops en dan mag er nog niks misgaan. Maar al in Osnabrück was de trein kaputt. Dat zeiden ze tenminste, zonder verdere uitleg. We moesten zelf maar zien hoe we in Berlijn kwamen. Treinen genoeg zeiden ze er nog wel bij, maar er kwam nog wel een overstap in Hannover bij plus nog wat extra tussenstops. Terwijl we hadden gehoopt aan het eind van de middag in Berlijn te zijn werd dat nu halverwege de avond. Maar dan kom je wel heel voornaam op het Hauptbahnhof de stad binnen. Te laat en te moe om de geavanceerde architectuur van het station te bekijken, maar dat werd later nog eens dunnetjes overgedaan.
Maar als je in Berlijn bent, kan je natuurlijk niet om de muur heen. Zelfs nu die er al meer dan dertig jaar niet meer is. Op een indrukwekkende manier is die episode in de stad in beeld gebracht. Indrukwekkend, omdat ik me de bouw in 1961, de val in 1989 en alles wat daar tussenin zat nog heel goed kan herinneren. Die val is typisch zo’n gebeurtenis waarvan je nog goed weet waar je was toen het plaats vond. Op verschillende plekken zijn nog restanten van de muur te vinden. Op de ‘East Side Gallery’ bijvoorbeeld, een strook muur van ruim een kilometer, die is beschilderd met motieven die aan de DDR-episode herinneren. Nu wel met een strook helemaal wit gemaakt, omdat een aantal weken daarvoor enkele Feyenoord-‘aanhangers’ zonder historisch besef het nodig hadden gevonden om dat deel over te schilderen met een metersgroot logo van Feyenoord. Verderop Check Point Charlie, met een foto-expositie op straat en in een koepel een panorama dat een indruk gaf hoe het leven er aan weerskanten van de muur uitzag.
Maar het indrukwekkendst was nog wel de Stasi-gevangenis in Hohenschönhausen. Een wijk ver oostelijk van het centrum, waar je nog een goede indruk kon krijgen hoe grauw de architectuur van Oost-Berlijn eruit moet hebben gezien. Het weer werkte daarbij ook mee, want die indruk krijg je natuurlijk het best op zo’n grauwe waterkoude dag als die woensdag. De Stasi vond het nodig om je bij het kleinste vergrijp daar op te sluiten. En als je dan door mentale uitputting eindelijk je misdaden had toegegeven kon het zomaar eindigen met een verblijf in een van de strafkampen boven de poolcirkel in de toenmalige Soviet-Unie. En dat allemaal nog niet zo lang geleden en niet zo ver van huis. Een indruk van de muur, de DDR, het station en de rest van de stad staat op:
Het derde onderdeel van Marcel’s vakantie: na een weekje Gran Canaria en een weekje thuis was het nu een (klein) weekje naar Berlijn. En eigenlijk bevallen mij een aantal kleine tripjes minstens zo goed als één langere reis. Berlijn dus: we waren er al vaker geweest, maar de stad verandert voortdurend en al slenterend zie je elke keer weer dingen, die je nog niet eerder had gezien. Zo’n city trip vraagt wel wat meer voorbereiding dan in pre-coronatijd en (dus) ook meer ook dan wij hadden gedaan. Zo moet je bij een beetje bezienswaardigheid tegenwoordig online reserveren. En zo mislukte een bezoek aan de Reichstag voor de zoveelste keer, want daarvoor hadden we eigenlijk al maanden geleden moeten reserveren, ook al omdat er door corona maar een beperkt aantal plaatsen waren. Maar ja, een hele week volgeboekte ‘afspraken’ is wat mij betreft ook niet echt een ideale vakantie. Slenteren dus en de meeste dingen toch maar aan het toeval overlaten.
Zo konden we nog wel terecht in het Pergamon museum met voornamelijk kunst en archeologische vondsten uit Voor-Azië. En bij het panorama, dat een beeld gaf hoe het Pergamon van toen (in West-Turkije) eruit moet hebben gezien. Heerlijk even binnenshuis, want het weer werkte niet bepaald mee, hoewel van eind november niet veel is te verwachten. De meeste dagen waterkoud, geen zon en af en toe van die miezerige motregen. Door de flink oostelijke ligging en het feit dat er geen tijdsverschil met Nederland is, is het er bovendien al om vier uur donker. Maar maandag was een stralende dag en een mooie gelegenheid om de Fernseh-Turm te bezoeken, ooit een status-symbool van de toenmalige DDR.
Op de Alexanderplatz nog wel, door sommigen het mooiste plein van Berlijn genoemd, hoewel ik dat bijna niet kan geloven. Maar misschien werd al dat moois wel aan het zicht onttrokken door de kerstmarkt, want kerstmis begint in Duitsland al rond half november. Maar het uitzicht van de toren is wel degelijk het mooiste wat je in heel Berlijn kunt zien. Wat betreft oppervlakte een enorme stad, vergelijkbaar met de hele provincie Utrecht. Er is niet op een vierkante meter gekeken en de auto heeft er alle ruimte, met een omvangrijk netwerk van vierbaanswegen dwars door de stad. De voetganger komt er wat bekaaid vanaf. Zebra’s zijn er weinig, dus je moet vaak op goed geluk de straat over. Door de enorme afstanden kun je er niet zonder openbaar vervoer, en dat is dan ook meteen uitstekend. Een indruk van de eerste twee dagen en het zicht vanaf boven staan op:
De honderden jaren oude kademuren van de grachten schijnen in zeer slechte staat te verkeren. Vorig jaar is er al een stuk kade aan de Grimburgwal in de gracht verdwenen. Paniek alom, snel kijken hoe de andere kades er voor staan en nu worden her en der in de stad ook andere kades gestut. Dat zijn voorlopige voorzieningen, om verdere rampen te voorkomen, in afwachting van de definitieve reparatie. Maar dan zijn we een hele tijd en vooral ook heel veel geld verder. Ondertussen ontwikkelen zich op en in die tijdelijke voorzieningen spontane tuintjes. Nu in het late najaar nog tamelijk armetierig, maar net zoals afgelopen zomer zal het in de komende zomer weer voor nieuw bloeiend groen in de stad zorgen. En wie weet voor hoe lang? Want zoals het met veel tijdelijke voorzieningen gaat: zouden die misschien achteraf toch niet tamelijk permanent worden?
Nee, dan de nieuwe 3D-geprinte brug over de Oudezijds Achterburgwal. Bepaald niet eeuwenoud, maar brand new. Een fraai kunstwerkje gefabriceerd met een techniek waar ik eigenlijk nog niet veel van snap. Maar toevallig is het wel de eerste 3D-geprinte stalen brug in de wereld. Bovendien niet zomaar een brug, maar eentje die vol met sensoren zit die continue allerlei gegevens over de belasting leveren en – niet in de laatste plaats – over de staat van onderhoud. Zodat rampen zoals bij de kades op tijd kunnen worden voorkomen. Voor de kades, de 3D-brug en alles wat er nog meer te zien was, zie:
Een boodschap doen in Zaltbommel. Mooie aanleiding om er op deze mooie herfstdag maar eens een dagje uit van te maken. Als de herfstkleuren op zijn hoogtepunt zijn. Na de plichtplegingen in Zaltbommel ging het naar het westen langs de Waal. Je moet met de auto wel wat moeite doen om dichtbij de rivier over de dijk te rijden. Want alle wegwijzers zijn erop gericht om je over de zuidelijker gelegen N-weg te leiden, waar eigenlijk niks fotogenieks te zien is. En als er al iets fotogenieks zou zijn, kan je er meestal niet stoppen. Over de dijk dus, en dat lukte aardig. Fraai licht, een dampige lucht waar de zon zacht gefilterd doorheen kwam en dat leverde fraaie vergezichten op over de rivier. Grote schepen over de hoofdverkeersdader van en naar Duitsland. Hier wordt nog maar eens een keer bevestigd dat Rotterdam na Hamburg de grootste Duitse haven is. Behalve de vergezichten over de rivier waren de herfstkleuren nu inderdaad wel zo’n beetje op zijn mooist: bomen met prachtige dieprode bladeren, door het tot nu toe nog ontbreken van herfststormen nog vol in het blad. Hoewel het einddoel van de dag Dordrecht was, hebben we dat doel niet gehaald, maar zijn blijven hangen in Woudrichem. Ook mooi. De fotoserie van die fraaie herfstdag staat op:
Gran Canaria is natuurlijk groter dan de smalle strook bij Maspalomas. Het is eigenlijk een prachtig eiland, dat vraagt om verdere verkenning. Maar dat is allemaal niet gebeurd, ondanks de – weliswaar vage – plannen in die richting. Wellicht onbewust vaag gehouden om de optie open te houden om eens een weekje uitgebreid te kunnen luieren. Marcel had daar sowieso behoefte aan na twintig maanden vrijwel onafgebroken werken. Ik liet me dat graag aanleunen en zo vervielen we al na een dag in een buitengewoon aangenaam ritme, waarbij de dagen voorbij vlogen. Het betekent trouwens niet dat we nergens zijn geweest.
Een middagje naar Puerto Rico bijvoorbeeld, maar liefst tien kilometer verderop en met de lokale bus bereikbaar. En daar meteen gezien hoe het niét moet met de ontwikkeling vaan het toerisme. Het van oorsprong schattige vissersdorpje ligt in een smalle baai tussen hoge rotsen. En op die rotsen hoog opgestapelde appartementencomplexen. Die toeristen verzamelen zich allemaal op een klein strandstrookje of in het kleine aantal straatjes, dat het dorp kent. Want ook die hebben natuurlijk geen zin om het eiland verderop te verkennen. Je gaat je al helemaal afvragen waar al het afval ervan blijft en hoe het mogelijk is dat er schoon water uit die duizenden kranen komt, want behalve wat cactussen hier en daar groeit er ook weinig. Van regenval is evenmin nauwelijks sprake, want dat is nou precies de reden waarom al die toeristen er zijn.
Inclusief wij beiden overigens, want ook wij genieten van het mooie weer, nemen als vanzelfsprekend aan dat er water uit de kraan komt en spoelen onbekommerd het toilet door. En ook in Maspalomas staan er natuurlijk veel appartementen en hotels, alleen niet opgestapeld tegen rotswanden. Maar goed, het was toch een fijn weekje. Zondag vlogen we naar huis en als afscheidskadootje was er nog een fraai zicht op de 3700 meter hoge Pico de Teide in Tenerife. Een indruk van Puerto Rico, de Pico de Teide en al wat op die smalle strook van Gran Canaria nog meer te zien was staat op:
Dagboek van een camera 