Naar Berlijn kun je het makkelijkst met de trein. Dat dachten we tenminste. Maar de spoorlijn via Hengelo is niet bepaald een voorbeeld van hoe het moet met het treinverkeer in Europa. Maar liefst 15 tussenstops en dan mag er nog niks misgaan. Maar al in Osnabrück was de trein kaputt. Dat zeiden ze tenminste, zonder verdere uitleg. We moesten zelf maar zien hoe we in Berlijn kwamen. Treinen genoeg zeiden ze er nog wel bij, maar er kwam nog wel een overstap in Hannover bij plus nog wat extra tussenstops. Terwijl we hadden gehoopt aan het eind van de middag in Berlijn te zijn werd dat nu halverwege de avond. Maar dan kom je wel heel voornaam op het Hauptbahnhof de stad binnen. Te laat en te moe om de geavanceerde architectuur van het station te bekijken, maar dat werd later nog eens dunnetjes overgedaan.
Maar als je in Berlijn bent, kan je natuurlijk niet om de muur heen. Zelfs nu die er al meer dan dertig jaar niet meer is. Op een indrukwekkende manier is die episode in de stad in beeld gebracht. Indrukwekkend, omdat ik me de bouw in 1961, de val in 1989 en alles wat daar tussenin zat nog heel goed kan herinneren. Die val is typisch zo’n gebeurtenis waarvan je nog goed weet waar je was toen het plaats vond. Op verschillende plekken zijn nog restanten van de muur te vinden. Op de ‘East Side Gallery’ bijvoorbeeld, een strook muur van ruim een kilometer, die is beschilderd met motieven die aan de DDR-episode herinneren. Nu wel met een strook helemaal wit gemaakt, omdat een aantal weken daarvoor enkele Feyenoord-‘aanhangers’ zonder historisch besef het nodig hadden gevonden om dat deel over te schilderen met een metersgroot logo van Feyenoord. Verderop Check Point Charlie, met een foto-expositie op straat en in een koepel een panorama dat een indruk gaf hoe het leven er aan weerskanten van de muur uitzag.
Maar het indrukwekkendst was nog wel de Stasi-gevangenis in Hohenschönhausen. Een wijk ver oostelijk van het centrum, waar je nog een goede indruk kon krijgen hoe grauw de architectuur van Oost-Berlijn eruit moet hebben gezien. Het weer werkte daarbij ook mee, want die indruk krijg je natuurlijk het best op zo’n grauwe waterkoude dag als die woensdag. De Stasi vond het nodig om je bij het kleinste vergrijp daar op te sluiten. En als je dan door mentale uitputting eindelijk je misdaden had toegegeven kon het zomaar eindigen met een verblijf in een van de strafkampen boven de poolcirkel in de toenmalige Soviet-Unie. En dat allemaal nog niet zo lang geleden en niet zo ver van huis. Een indruk van de muur, de DDR, het station en de rest van de stad staat op:
Dagboek van een camera 