De bedoeling was om maar weer eens te proberen een fotoserie van het jaarlijkse Amsterdam Light Festival te maken. Proberen…, want fotograferen bij (en van) kunstlicht is sowieso niet mijn liefhebberij. Verder viel de verzameling lichtobjecten andermaal tegen, uitzonderingen daargelaten natuurlijk. Maar je moest kilometers lopen om die uitzonderingen te vinden. Verder was er deze keer weer een overdaad aan licht-objecten met gekleurde TL-buizen, die tegen een donkere achtergrond te veel contrast geven waardoor ook de kleuren op de foto niet goed uit de verf komen. Daarom is het resultaat evenals in eerdere jaren niet wat ik ervan had verwacht.
Totdat ik me realiseerde dat ook zonder dat ‘festival’ de stad in deze donkere dagen toch al fraai verlicht en belicht is. Vandaar dat ik het foto-wandelingetje nog maar eens een herkansing heb gegeven en me heb gericht op de route vanaf het Centraal Station via de Dam, het Rembrandtplein en het Leidseplein. Jazeker, het is de meest platgetreden toeristische route in de stad die je kunt bedenken. En de foto’s die ik er maakte zijn alleen al in deze dagen vast wel door duizenden anderen gemaakt. Maar eerlijk gezegd vond ik die platgetreden route met verlichting en belichting minstens zo fraai als het licht op dat festival. En ook al zijn alle ‘objecten’ langs die route op duizenden ansichtkaarten en websites te zien, bij avond staan ze er nét weer wat anders bij. “Amsterdam in de donkere dagen” is samengevat op:
Almere is een van de snelst groeiende steden van Nederland. De vroegere Zuiderzee, later IJsselmeer, werd rond 1970 drooggelegd en in 1977 kwamen de eerste bewoners, die nog jarenlang hebben moeten wonen tussen bouwterreinen, zandvlaktes en modderpoelen, zonder al te veel groen. En voorzover er toen al groen was, was het niet meer dan een verzameling korte sprietjes, die nog jaren nodig zouden hebben om er een beetje van te kunnen genieten. De eerste bewoners werden toen pioniers genoemd. Een terechte benaming, want je moest toen wel heel veel geduld en een heel optimistische en vooruitziende blik hebben om de sprong naar Almere te maken.
Maar nu zijn we 45 jaar verder en inmiddels wonen er 220.000 mensen en is Almere de achtste stad van Nederland. De stad ligt helemaal beneden zeeniveau, en aanvankelijk was het de bedoeling om de stad uit meerdere kernen te laten bestaan. Daar is men op teruggekomen, en er is nu een duidelijk centrum ontstaan dat inmiddels een grootstedelijke allure zou hebben gekregen. Dat stond tenminste in een promotieberichtje over de stad. In datzelfde berichtje werd een stadswandeling gepresenteerd, en dat was voor mij aanleiding om er met de camera eens een kijkje te nemen. Zoiets moet je eigenlijk in de zomer doen, want op zo’n koude decemberdag ligt zo’n stad er toch wat minder prettig bij. Hoe dan ook, het is toch een vrij compact centrum geworden, goed bereikbaar vanaf het hoofdstation met gevarieerde architectuur en gebruik van mooie materialen en kleuren. En mooi gelegen aan een binnenmeer met strand-allure, dat er inderdaad in de zomer wat aantrekkelijker uit moet zien. Dan maar weer eens gaan kijken. Deze december-impressie staat op:
NDSM (het terrein van de vroegere ‘Nederlandsche Dok- en Scheepsbouw Maatschappij’): daar was ik al een tijdje niet meer geweest. Wel had ik gehoord dat het daar rap aan het veranderen is. Al tientallen jaren gebeurt daar op het gebied van de scheepsbouw niks meer, en het werd daar langzamerhand een rommelige rafelrand. Totdat het gebied werd ontdekt door het hippe volkje, dat vond dat je beter kon eten en drinken in oude zeecontainers dan op de grachtengordel. En zo ontstonden de bijna iconische horecagelegenheden Pllek en Noorderlicht. Die natuurlijk gaandeweg ook commerciëler zijn geworden. Tegelijkertijd hadden de projectontwikkelaars het gebied ontdekt, die er grote wooncomplexen gingen bouwen plus de nodige basisvoorzieningen, zoals winkels, horeca en andere voor het wonen belangrijke dingen. Alleen bepaald niet in de rommelige stijl die het gebied eerst uitstraalde. Die nieuwbouw zou vooral in de laatste tijd een hoge vlucht hebben genomen, en het werd dus hoog tijd dus om eens te kijken hoe het gebied er nu bij lag.
Al bij het aanmeren van de boot valt op dat de westkant van het NDSM-terrein bijna volledig is volgebouwd. Hoewel er nog steeds braakliggende stukjes liggen, waar inmiddels ook al weer bouwkranen staan. Geen onaardige bouw trouwens, met gevarieerd gebruik van materialen en kleuren, die fraai afsteken tegen de blauwe lucht. Aan de oostkant is er nog steeds die rommeligheid. Daar vooral veel street art, maar zelfs dát is prooi geworden van de commercie, waar je tegen betaling van 20 euro (..!!!) ergens in een hal sommige kunstwerken kunt bekijken. Niettemin is er buiten op dat gebied nog veel fraais te zien. Ook is er nog steeds veel industrieel erfgoed uit vervlogen tijden, waar nu vooral broedplaatsen en werkruimten van aankomende kunstenaars zijn. Hoe zich dat in de komende jaren zal ontwikkelen…., we gaan het zien. De huidige stand van zaken staat op:
Hoewel al laat in het jaar, was het toch nog zodanig mooi weer, dat een al langer gekoesterd idee van René kon worden verwezenlijkt: met zijn e-bike van Utrecht naar Amsterdam. Met de trein heen en met de fiets terug. Andersom kon ook, maar door de voorspelde strakke zuidenwind gingen we toch maar met de trein heen. Op zich geen enorme fietsafstand en met de lekkere rugwind zou het dus ook voor mij, zonder extra aandrijving, niet al teveel moeite hoeven kosten. We zouden dus min of meer naar Amsterdam kunnen terugzeilen. Maar omdat de camera’s ook meegingen zouden we er toch nog wel wat tijd voor moeten uittrekken, zo was tenminste de ervaring. Het begon al met een extra rondje door de binnenstad van Utrecht. De Domtoren, eigenlijk toch wel het icoon van Utrecht, is al een aantal jaren ingepakt en ondergaat een grondige renovatie. Het zal bovendien nog wel een tijdje duren voordat de toren weer wordt uitgepakt. Utrecht zal zijn icoon dus een hele tijd moeten missen en kijkt al die tijd aan tegen een stellage, met alleen nog een gaatje voor de klok, waardoor je tenminste nog het idee krijgt dat hier een kerktoren staat.
We blijven verder wat lang hangen bij het fotogenieke Slot Zuylen, dat er in de al late najaarszon mooi bij lag. Verder langs de Vecht, waar ooit voornaam werd gewoond, maar waar de villa’s nu vooral representatieve uithangborden zijn van bedrijven of instituten. En om Breukelen konden we helemaal niet heen. Daar hadden ze de lekkerste uiensoep van Nederland, zeiden ze daar tenminste. Maar de smaak kwam wél in de buurt. Totdat we ons realiseerden dat we – om nog voor het donker terug te zijn – toch onderhand wel wat moesten voortmaken. Dus ging het kaarsrecht langs het Amsterdam-Rijnkanaal, met een wat hogere versnelling en de e-bike op de turbo-stand, terug naar Amsterdam, waar de zon net was onder gegaan. De gemaakte fotoserie staat op:
Het museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam is wegens een renovatie dicht. Tien jaar nog wel, en dat betekent dus het tijdelijk opbergen van alle kunstwerken in een ‘depot’. Op zijn Rotterdams gezegd dus in ‘de pot’, en het leuke ervan is dat het depot ook echt als een bloempot is ontworpen. En daarmee ook meteen een toeristische attractie is geworden. De bloempot is rondom helemaal bekleed met spiegelende platen, zodat je – als je komt aanlopen – de zonnige skyline van de stad enigszins kromlijnig weerspiegeld ziet tegen de bewolkte achtergrond. De meeste kunstwerken zijn opgeborgen in afgesloten geklimatiseerde ruimtes en daar is dan ook niet veel van te zien. Behalve dan in een aantal vitrines, waarin een klein deel van de (wellicht wisselende) collectie wel is te zien.
Binnen is er een grote open ruimte van zes verdiepingen, met elkaar verbonden door zigzaggende trappen en zacht heen en weer zoevende glazen liften. Ook hier en daar glazen vloeren, waar je toch een beetje aarzelend op gaat staan en die de oriëntatie ook enigszins verstoren. Op de verdiepingen uitzicht over de opbergruimtes en een aantal restauratieruimtes. Helemaal boven aan de rand van de bloempot een groot dakterras met uitzicht over de stad. De bloempot zal ook na de renovatie blijven bestaan als dependance van het ‘echte’ museum. Een mooie aanwinst lijkt me zo.
Ik was al een aantal jaren niet meer in Rotterdam geweest en als je er toch eenmaal bent moet je natuurlijk, voorafgaand aan het bezoek aan de bloempot, vanaf het mooiste treinstation van Nederland wel een rondje door de binnenstad maken. Het is nog steeds een feestje voor architectuur- en fotografieliefhebbers van dat genre. En het verbaasde me andermaal dat er weer een aantal iconische gebouwen zijn bijgekomen. Hoe de dag is vastgelegd staat op:
Amsterdam doet flink zijn best om zijn steentje bij te dragen aan de bouwopgave die Nederland in de komende tien jaar te wachten staat. Op het schiereiland Cruquius bijvoorbeeld, tot voor enkele jaren geleden nog een verlaten en verwaarloosd industrieterrein waar je alleen nog maar kwam voor het inleveren van grof vuil. Het gemeentelijke afvalverzamelpunt is inmiddels verplaatst naar elders en Cruquius is nu bijna volgebouwd. Voor wat prijskaartje betreft niet met de minste appartementen en het is dus dan ook maar de vraag of Amsterdam ook zijn steentje bijdraagt aan de bouw van betáálbare woningen. Misschien verderop op IJburg, een nieuwe woonwijk, eigenlijk een heel nieuwe stad op een opgespoten stuk land in het Markermeer. Ook daar wordt nog volop gebouwd, in allerlei prijsklassen, zo is mijn indruk.
Het hogere segment kan daar nog terecht in het Sluishuis, een recent opgeleverd en inmiddels iconisch wooncomplex. Het gebouw is een toeristische attractie geworden en je kan er gewoon naar boven lopen met uitzicht over de stad én over de balkons van de bewoners. Het lijkt me typisch zo’n gebouw waar iedereen die er inmiddels woont het geweldig vindt en iedereen die er niet woont daar nog niet dood wil worden gevonden. Iedereen blij zou je zeggen, maar er zijn natuurlijk nog massa’s mensen die graag zouden willen verhuizen, maar die niks geschikts en/of betaalbaars kunnen vinden. Het is dus niet voor niks dat er nog honderdduizenden (ook betaalbare) woningen moeten worden bijgebouwd. Maar één ding hebben al die nieuwe woningen gemeen: het gebruik van mooie materialen en de variatie in de stijl van de verschillende woningen. Zelfs als je er nog niet dood wilt worden gevonden is het in elk geval nog een stuk beter dan het architecturale dieptepunt van de woningbouw in de 80’er jaren. Kijk zelf maar op:
Als je al bijna 30 jaar op dezelfde plek in Amsterdam woont, heb je de neiging om achteloos langs bezienswaardige plekken in de buurt te lopen. Behalve als je, zoals afgelopen zaterdag, het jaarlijkse uitstapje met je broers moet organiseren. Vast onderdeel van zo’n uitstapje is een bezoek aan iets bezienswaardigs, en ik had gekozen voor een rondleiding met als onderwerp het maritieme verleden onder leiding van een ‘Mee-in-Mokum’-gids van ‘het Gilde’. Dichtbij huis, op en rond de Prins Hendrikkade, ooit vrij gelegen aan de Zuiderzee. Dus geen wonder dat de Heer M.A. de Ruyter (dat stond tenminste op het in cement gegoten grote ornament boven de voordeur) er op nummer 131 zijn intrek had genomen. Zo kom je zelf dus ook nog eens ergens.
In het fraai gerestaureerde Amrath-hotel bijvoorbeeld. Ooit heette dat ‘het Scheepvaarthuis’, gebouwd een dikke honderd jaar geleden als hoofdzetel van zes rederijen, waaronder de Koninklijke Nederlandse Stoomboot-Maatschappij (KNSM). Later hoofdkantoor van het Gemeentelijk Vervoerbedrijf (GVB) en nu dus het Amrath-hotel en een mooi voorbeeld van de ‘Amsterdamse School’. Je kan er niet zomaar binnenlopen, maar de dame van het Gilde kreeg deuren open die – behalve voor hotelgasten – gesloten blijven. We bekijken het centrale trappenhuis met baksteen, smeedwerk, veel glas-in-lood met maritieme motieven en tropisch houtwerk. Zeer fraai en ze hebben duidelijk hun best gedaan om de historische elementen van het gebouw goed te bewaren. Toch maken de entree en het trappenhuis een tamelijk koele indruk en ik mag dus voor de hotelgasten hopen dat de rest van het hotel er wat warmer en gezelliger uitziet. Een indruk van de middag is vastgelegd op:
Al een tijdje nam ik me voor om weer eens naar Maastricht te gaan. Er wonen een aantal vrienden, die ik wel weer eens op wilde zoeken. En natuurlijk van de gelegenheid gebruik maken om met de camera een rondje door de stad te maken. In mijn studententijd kwam ik er geregeld, maar vanuit Amsterdam is het toch wel wat verder. Maastrichtenaren zijn bijzonder trots op hun stad en hun taal (of is het dialect?), en dat laten ze merken ook als je aan hen de weg vraagt. Ze lopen nog nét niet met je mee om je van alles te laten zien. En ik moet zeggen, ze hebben alle reden voor hun trots. Het is beslist – met Amsterdam aan de eenzame top natuurlijk – een van de mooiere steden in Nederland en de fraaie ligging aan de Maas draagt daar natuurlijk ook aan bij.
En er is in de laatste decennia ook wel wat veranderd. Was de stad vroeger enigszins gesloten met de ‘Limburgers onder elkaar’, nu is Maastricht veel meer open geworden. Daar waar eerder – gevoed door de toch wel wat chauvinistische inslag – het Limburgse dialect de boventoon voerde, hoor je nu op straat overal Engels. De universiteit heeft daar natuurlijk ook aan bijgedragen. Tegelijkertijd is er van de vroegere gezellige sfeer niets verloren gegaan. Onder meer het Onze-Lieve-Vrouwe-plein en het Vrijthof in het centrum, en daarachter – enigszins verscholen – de Sint-Janskerk met zijn markante rode toren, die je kunt beklimmen. Altijd leuk, want van bovenaf zie je de stad weer met een ander perspectief. De stad, de sfeer en het perspectief van boven is in beeld gebracht op:
Elk jaar wordt op de derde maandag in augustus op de Zeedijk de ‘Hartjesdag’ georganiseerd. Het is een eeuwenoud gebruik en men weet onderhand niet meer precies wat de oorsprong ervan is. Tegenwoordig wordt het ook wel beschouwd als ‘het carnaval van Amsterdam’ en is het een feest voor de buurtbewoners met gezellig eten en drinken aan op straat opgestelde tafels. Verder is het de bedoeling dat mannen vrouwenkleding dragen en vrouwen mannenkleding, hoewel niet iedereen dat doet. En er is de mogelijkheid om iets muzikaals te produceren, beoordeeld door een jury. Ik was er in al die jaren nog nooit geweest, omdat het vooral een feest is voor bewoners van de Nieuwmarktbuurt zelf. Deze keer wel, ook al omdat René, die inmiddels al ruim twintig jaar in de buurt woont, mij had gevraagd om foto’s te maken van zijn eigen muzikale optreden op het festival. En nu ik er toch eenmaal was natuurlijk ook maar wat van het festival zelf. De foto’s spreken voor zich lijkt me zo. En uiteindelijk ging René er met zijn liedje ‘de Roze Bril‘ met de eerste prijs vandoor. Waarvan akte…! Een indruk van de sfeer op de Zeedijk staat op:
Je zou het niet zeggen als je in de afgelopen maanden teveel kranten hebt gelezen en/of iets teveel naar talk shows hebt gekeken. En we dan van de ene naar de andere crisis lijken te rollen. Maar het bestáát nog en mensen kúnnen het nog: onbedaarlijk plezier maken. Dat was in elk geval te zien op de Canal Parade, die na twee jaar afgelastingen nu eens een keer wél kon doorgaan. De vaarroute liep vlak langs ons huis. We hadden wat klapstoeltjes opgescharreld, wat gezellige mensen uitgenodigd en met een koelbox met eten en drinken kon de middag niet meer stuk en viel dat onbedaarlijke plezier ook ons ten deel. De laatste jaren was er ook wel wat kritiek op de Canal Parade: het werd eigenlijk te commercieel. Hoewel ik de indruk had dat er nu ook wel wat met die kritiek is gedaan. Er was een duidelijk thema deze keer: gender identiteit. En ook wat minder grote bedrijven, maar meer maatschappelijke organisaties die lieten zien wat ze met dat thema deden. Maar het plezier bleef toch het meeste als eindindruk hangen. Verder zeggen beelden meer dan woorden. Dus,… leg de kranten even opzij, zet de TV uit, kijk naar bijgaande (deze keer wel een iets langere) fotoserie en je kunt er weer een tijdje tegen. Zie:
Dagboek van een camera 