Elk jaar in de donkere dagen organiseren ze hier het Amsterdam Light Festival. Mooie lichtobjecten en er worden dan speciale wandel- en vaarroutes uitgezet om het een en ander te kunnen bekijken. Zelfs dit jaar schijnt zoiets te zijn georganiseerd, alleen zonder wandel- en vaarroutes, want het is niet de bedoeling dat er teveel mensen komen kijken. Zo ver is het nu dus gekomen: je organiseert wat en je hoopt dat er niemand komt..! Daarom zijn ter ontmoediging de lichtobjecten kilometers van elkaar opgesteld op plaatsen in verre buitenwijken, waar je – als je er niks te zoeken hebt – ook niet naar toe zou gaan. Wel staan de objecten op het internet, zodat je ze ‘digitaal’ kunt bekijken. Nou weet ik ook wel dat ‘digitaal’ nog altijd beter is dan helemaal niks, maar ik geef toch verreweg de voorkeur aan ‘the real thing’. En ik moet dan ook toegeven dat ik nog niet de moeite heb genomen om het digitale festival te bekijken. Laat staan dat ik meedoe aan die digitale kerstborrels of zoom-vergaderingen anderszins. Maar als pensionado heb ik natuurlijk makkelijk praten.
Nee, beter leek het me om eens te bekijken wat er te genieten valt aan ‘lichtobjecten’ in de eigen buurt. Daarvoor volstaat een avondwandeling van een uurtje. Om te beginnen is er de ‘Amsterdam Clipper’, een in 2000 nagebouwd koopvaardijschip van rond 1850. Niet echt een lichtobject, maar wel mooi in het licht en afgemeerd tegen het Scheepvaartmuseum. Is te bezichtigen tot eind maart, alleen nu dus weer even niet. Dan is er her en der de kerstverlichting, hier elk jaar weer een onderwerp van verhit maatschappelijk debat, en die dit jaar inderdaad wat soberder is uitgevallen. En verder ligt de stad er bij avond nóg stiller en weer heel anders bij dan overdag, dus de moeite waard om eens vast te leggen. Fotograferen bij avond doe ik eigenlijk maar zelden. Het geeft wat meer geklungel met ISO-waarden, belichtingstijden en dergelijke en dan nóg is het resultaat vaak maar ‘een zesje’. Op de kwaliteit van de foto’s is dus wel wat af te dingen, maar de sfeer komt er wel uit, vond ik zelf tenminste. Vandaar toch maar deze serie:
En wéér staat Nederland in de lock-down stand. De periodieke persconferenties van Rutte en de Jonge zijn tegenwoordig zo’n beetje de best bekeken TV-programma’s en sinds dinsdag is het land dus weer op slot. Vijf weken nu maar liefst, maar we zijn inmiddels wel aan de situatie gewend geraakt en vinden een ritme, dat overigens nog niet eens zo héél onaangenaam is. Dat geldt bepaald niet voor iedereen in Amsterdam. Sterker nog, het blijkt dat de economische neergang in deze regio, door de grote afhankelijkheid van de reis- en toeristensector, het sterkste is van heel Nederland. En dat is in de stad te merken. De horeca is al twee maanden dicht en daar komt nu dus nog een dikke maand bij. Toeristen zijn er niet en het altijd volle Rembrandtplein is leeg en opgestapelde terrasstoelen bepalen er de sfeer. Het maakt een onwerkelijke indruk en dit is dus niet de stad waarvan we in de loop van de tijd zo zijn gaan houden.
Op het Amstelveld zijn er ineens wél oliebollen, die op gepaste afstand moesten worden opgegeten. Maar zelfs dat voelde aan als een genoegen uit een ver verleden. Even verderop wordt een pizza beloofd, maar dat zullen we maar niet al te serieus nemen. Bijna al het denkbare vertier zit op slot. Geen wonder dat er weinig mensen op straat zijn met navenant weinig verkeer. En als er al een tram langs komt is die ook nog eens vrijwel leeg. Maar ondanks dat alles is het toch de moeite waard om dit beeld eens vast te leggen. Niet zozeer om de plaatjes van Amsterdam, want die zijn er al genoeg. Maar wel om de sfeer van het tijdsbeeld waarin de stad zich eind 2020 bevindt. Hopelijk keert er in 2021 een beetje terug van de dingen in de stad, waarvan we zo zijn gaan houden. Het 2020-tijdsbeeld staat op:
Het Eemland: je komt er ontelbare keren langs als je over de A-1 richting Amersfoort of verder rijdt. Maar je kan ook bij Baarn van de snelweg af en dan linksaf. Je komt dan in een stuk land, dat haast niet platter en vlakker kan. Nagenoeg geen bomen en evenmin boerderijen, laat staan echte huizen. Onafzienbaar weideveld, hier en daar doorsneden door kleine beekjes en door de hoofdvaarweg: de Eem. Het doel van de dag was Spakenburg, van oudsher een vissersdorp, totdat de aanleg van de Afsluitdijk daar alles veranderde.
Toch doen ze er nog altijd aan visverwerking en -handel, maar je kan je afvragen waar die vis vandaan komt. Spakenburg ligt in het hart van de bible-belt. Dat betekent een hoog aandeel kerkbezoek, maar ook een corona-hotspot, en een drank- en drugsprobleem bij de lokale jeugd. Verder is homoseksualiteit nog taboe en zo’n tien jaar geleden was er nog wat gedoe over een viertal ambtenaren, die het vanwege hun geloof niet over hun hart konden krijgen om twee mannen in de echt te verbinden. Maar dat alles nam niet weg dat het er alleszins fraai en fotogeniek uitzag. Maar even lekker ergens koffiedrinken, een genoegen uit een ver verleden, was er natuurlijk niet bij. Maar wel een heerlijk broodje makreel, hoewel we door de verkoopster streng werden toegesproken en we het pand onmiddellijk na de bestelling en natuurlijk ook na de betaling moesten verlaten. De makreel werd op een tafeltje buiten gedeponeerd en we mochten het, pas nadat ze weer naar binnen was verdwenen, daar oppakken en op gepaste afstand van het pand oppeuzelen. Alles went, zullen we maar zeggen.
De terugweg ging via de overkant, over Zuidelijk Flevoland langs het Randmeer. Een bosrijk gebied met een uitzicht over het water en vooral op de prachtig ondergaande zon, die we vanaf een aldaar aangelegd strand bekeken en probeerden te fotograferen. Dat stuk strand bleek het lokale naaktstrand te zijn, hoewel je daar in december alleen niet zoveel van merkt. Maar wel weer meteen heel wat anders dan Spakenburg dus, vooral in de zomer, zo stelden we ons voor. De fotoserie staat op:
Voor het eerst in máánden weer eens in een trein gezeten. Die heb ik – met beelden in mijn achterhoofd van volgepakte treinen – altijd gemeden. Woensdag was er – buiten de spits en in de eerste klas – niets van dat alles. In mijn eentje in een vrijwel lege coupé. Reisdoel was Emmen, waar mijn iets jongere broer Louis woont. In Barger-Compascuum, om precies te zijn. Behalve dat het altijd leuk is om weer eens de familiebanden aan te halen, beschouw ik zo’n uitje ook altijd als een mini-vakantietripje. En in die regio is iets bijzonders aan de hand. Tenminste in de ogen van een Randstedelijke stadsbewoner, die uit de kranten hooguit wat abstracties meekrijgt van stikstofproblematiek, biodiversiteit en al datgene wat eraan gedaan wordt of kan worden. Want dáár, in het Bargerveen, zie je het zich voor eigen ogen voltrekken.
Het is het gebied van de veenkoloniën. Van oudsher een drassig veenland en de Hondsrug was een barrière die het gebied tegen verdroging beschermde. Totdat, door de aanleg van kanalen, het gebied geleidelijk leegliep en verdroogde. Het was de tijd van het turfsteken en later ook van de kleinschalige landbouw. Voor dat soort landbouw bleef het gebied nog nat genoeg. En ook droog genoeg, zodat de landbouwmachines niet in de grond zakten. Maar de landbouw is – om het hoofd boven water te kunnen houden – steeds grootschaliger geworden met navenant grotere machines. Die drogere grond nodig hadden om niet in de grond te zakken. Het bracht ook met zich mee dat mede door het gebruik van allerlei ‘gewasbeschermingsmiddelen’ de biodiversiteit flink is afgenomen. En de productie van stikstof toegenomen, mooi te zien aan de dampende mesthopen, die je her en der langs de weg ziet.
Maar nu keert het tij en probeert men met behulp van Europees geld het hoogveengebied te herstellen, door op die stukken het waterpeil, met behulp van ‘leemkades’ juist weer hoog te houden. En in andere gebieden het peil wat lager om toch nog wat ruimte te houden voor de landbouw. Dat sommige boomsoorten in het herstelde hoogveen met het wat hogere water het loodje leggen nemen ze dan maar op de koop toe. De herinnering aan vervlogen tijden houden ze er levend door her en der wat erfgoed achter te laten. Je zou het nóg beter met je eigen ogen hebben kunnen zien als het weer een beetje had meegewerkt. Zo’n grijze sombere decemberdag, wanneer het om vier uur bijna al donker is, geeft wel een bijzondere sfeer, maar het nemen van foto’s is dan een wat grotere uitdaging. Het resultaat van die poging staat op:
Dagboek van een camera 