Museum Voorlinden in Wassenaar: een nog niet zo heel lang bestaand museum voor moderne kunst op een prachtige locatie en dan ook nog eens met een bijzondere expositie. René had er het al verschillende keren over gehad, dus verzin dan nog maar eens een excuus om er niet heen te gaan. Dat excuus was er niet, dus we gingen. Het museum ligt op het landgoed Voorlinden in Wassenaar en er was een expositie van Anselm Kiefer. Een Duitse kunstenaar, die met onconventionele technieken op grote schaal werkt. Gaat niet zachtzinnig te werk, valt zijn kunstwerken met gereedschap aan, steekt ze in brand, voegt er materialen, zoals verf, stro, bakstenen, metalen en andere zware objecten aan toe. Resulterend in soms driedimensionale werken van vele vierkante meters die een hele wand beslaan.
Voorlinden is daarvoor een heel geschikte locatie en alleen al het transport naar het museum moet de nodige hoofdbrekens hebben gekost. Indrukwekkend en vooral indringend, maar er is een prachtige zaal, waar je met uitzicht over het landgoed bij klassieke muziek samen met de andere 65-plussers rustig kunt bijkomen van dat artistieke geweld. En waar je je – op weg naar de uitgang – kunt voorbereiden op nog andere suggestieve ‘belevingskunstwerken’, die speciaal voor dit zijn museum gemaakt. Een indruk wat er te zien was staat op bijgaande fotoserie. Maar nog beter is zelf te gaan. Kan nog tot en met 25 februari. Anders kijk dan toch maar op:
Donderdag was ik uitgenodigd om een stuk te wandelen. Behalve natuurlijk het begin van het Pieterpad in de week ervoor, doe ik dat vrijwel nooit in de winter. Ik mocht een voorstel doen en kon zo gauw niks anders verzinnen dan ‘het Twiske’, waar ik eigenlijk alleen maar in de zomer kom. Ik draaf er dan mijn hardlooprondjes en bij erg mooi weer waag ik na afloop ook nog wel eens een plonsje in de plas. In winter is er van dat plonsje natuurlijk geen sprake en voor hardlopen vind ik het ook wat minder omdat het er altijd waait. Het gebied is aangelegd en uitgegraven zo’n 40 jaar geleden, toen ze zand nodig hadden voor de aanleg van de ringweg rond Amsterdam.
En in die 40 jaar is er weer een prachtig natuurgebied ontstaan. Dus het is bepaald geen oerbos, maar desondanks is het toch een tamelijk ruig gebied, waar koeien en hooglanders gewoon over de wandelpaden lopen en waar je op borden wordt gewaarschuwd niet al te dicht bij de stieren te komen, want die schijnen soms korte lontjes te hebben. Verder is de bodem door de overvloedige regen van de laatste tijd zompig geworden, waardoor niet alle bomen de sterke wind hebben overleefd. Het gebied is nu dus door omgewaaide bomen en ander losliggend hout extra ruig. Maar elk jaar in februari wordt het hout opgeruimd, wordt overtollig hout weggesnoeid en is het gebied weer helemaal klaar voor de zomer. Die er onderhand wel eens aan mag komen. Hoe het gebied er nu nog uitzag staat op:
De (voorlopig) laatste etappe door het – wat ze hier noemen – het Hoge Land. Misschien slaat het op ‘geografisch hoog’, want dit is het noordelijkste stukje Nederland. Want tenslotte ‘gaat er niks boven Groningen’, zoals een slogan van de provinciale VVV luidt. Erg hoog is het landschap bepaald niet, of ze moeten de ‘wierden’ bedoelen, die je hier af en toe ziet. Een soort vluchtbergen, opgeworpen door de vroegere bewoners als bescherming tegen het hoge water in de tijd dat er nog geen dijken waren. Tegenwoordig archeologische monumentjes in het vlakke en vrijwel boomloze landschap. Nauwelijks bomen, maar wel zie je her en der grote windturbines en de nieuwe 380 kiloVolt elektriciteitsmasten, die de opgewekte energie in de Eemshaven geleidt naar de rest van Nederland. De nieuwe en er iets anders uitziende masten komen parallel aan de oude 220 kV masten, en beide lijnen liggen nu pal naast elkaar. In Nederland bestaat bij sommigen een felle weerstand tegen deze ‘gedrochten’, maar hier stáán ze er gewoon en tenslotte moet je wel iets doen als je de energietransitie serieus een beetje serieus wilt nemen.
Helemaal contrastrijk wordt het als je binnen de kilometer ineens op een heel andere planeet staat. Aan de rand van de stad ligt de universiteitscampus Zernike, waar ze met nano-technologie en onderzoek naar kosmische straling bezig zijn. Behalve de architectuur verandert ook de voertaal ineens van Grunnigs naar Engels. We ontmoeten Thijs, de zoon van zus Marlies, die de wetenschap op dit terrein een stukje verder probeert te brengen. We zitten met de vermoeide beentjes onderuit gezakt, er is lekkere koffie en na een half uurtje komen we met moeite weer overeind om het laatste stuk door de stad naar het station af te leggen, waar het stadsbeeld ineens weer veel op Amsterdam gaat lijken. Een hoop veelzijdigheid dus in dat stukje Groningen. Kijk maar op:
Het aardige van het Pieterpad is dat je onderweg veel ‘gelijkgestemden’ schijnt te treffen, met wie je tenminste gemeenschappelijk hebt dat je allebei dit soort wandelen leuk vindt. Toch was het aantal ontmoetingen onderweg heel klein en dan komt natuurlijk de vraag op of dit eigenlijk écht wel zo leuk is. Verder is het eerste stuk van het Pieterpad van Pieterburen naar Groningen niet het mooiste en zelfs het saaiste van de hele route, zo is me van meerdere kanten verzekerd. “Je moet hier ook in de zomer komen”, hoorde ik onderweg dan ook van de schaarse ontmoetingen die ik had. Maar ja, het is nu eenmaal geen zomer en als je wacht tot de zomer zijn er vast wel weer andere prioriteiten en zo komt er van dat hele Pieterpad niks terecht. Bovendien gaat het er niet om of iets in het algemeen mooi wordt gevonden. Eerder gaat het om de eigenheid van de dingen die je ziet en ervaart en die zijn altijd mooi, hoe lelijk ze ook zijn. En al wandelend heb je volop de gelegenheid goed te kijken naar al wat je ervaart en daarvan was zelfs op dit saaiste stuk genoeg te vinden.
Onderweg passeerde ik Garnwerd, een klein dorpje en in de zomer een populaire pleisterplaats met een voortreffelijke uitspanning aan het water, waar ze vast wel lekkere koffie zouden hebben, hoopte ik. Alleen dicht, jammer natuurlijk, maar ook wel weer begrijpelijk, want ze kunnen de tent ook niet de hele dag openhouden voor de drie Pieterpadders, die er misschien wel voorbij komen, laat staan misschien wel koffie willen. Garnwerd is dan nog het meest bekende dorpje, maar voor de rest kun je hier je geografische kennis goed ophalen met meer dorpjes cq. gehuchten die je passeert en waar je nog nooit van had gehoord. Sauwerd was het eindpunt van de dag. Ook een slaperig dorp, maar wel een knooppunt van spoorlijnen met korte dieseltreintjes die de regio bedienen. Van daaruit kon ik weer snel naar Groningen, het basiskamp van de hele onderneming. De ervaringen van de dag zijn vastgelegd op:
De boekjes met de routebeschrijvingen van het Pieterpad lagen al drie maanden op een bijzettafeltje geduldig te wachten. Maar door de overvloedige regen kwam het er maar niet van om een al jaren sudderend plan aan te pakken: het wandelen over het Pieterpad. Het pad loopt van Groningen naar Maastricht, meer precies van Pieterburen naar de Sint Pietersberg. Maar in het weekend stopte de regen en heb ik het plan in een vrij impulsieve bui opgepakt. In drie dagen zou de ongeveer 40 kilometer van Pieterburen naar Groningen te doen moeten zijn. Ook drie dagen met prachtig, maar wel erg koud weer. Maar met een gastvrij en warm onthaal door mijn zus Marlies met haar man Alex, die mij twee nachten in Groningen onderdak hebben verleend.
In de trein naar Groningen bekroop mij hetzelfde gevoel dat ik ook al had toen ik in 2015 de eerste fietskilometers aflegde van mijn tocht naar Rome: een lichte spanning, met een onzekerheid of ik bij de korte voorbereiding niks over het hoofd had gezien, wat me onderweg eventueel zou kunnen gaan opbreken. En als je dan in Pieterburen op het Pieterplen uit de bus stapt, is het de bedoeling dat je je met je camera bij het officiële startpunt door een voorbijganger laat vereeuwigen. Op het plein was een hotel en een aantal cafés, dus in de zomer zou het hier vast heel druk kunnen zijn. Maar nu was er geen voorbijganger te bekennen, dus ik moest het doen met een foto van de aangebrachte plaquette op het vertrekpunt. Het bewijs dat je tenminste bij het vertrekpunt bent geweest.
Maar als je dan het dorp uitloopt sta je ineens bij een temperatuur van 7 graden onder nul en een ijzige wind op een onafzienbare vlakte, zonder bomen, en in de verste verte helemaal niemand meer te zien. Daar bekroop me toch een ongemakkelijk eenzaamheidsgevoel, en realiseerde me dat je op dit soort punten en onder deze omstandigheden toch maar beter met z’n tweeën kunt zijn. Maar na een half uurtje kwam ik toch in een fysiek en vooral ook in een mentaal ritme en kon Winsum, het eindpunt van de dag, in een enigszins euforische stemming bereiken. Hoe het er onderweg uitzag staat op:
Dagboek van een camera 